ปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดสัมพันธภาพที่ดีต่อกันมี 3 ปัจจัยใหญ่ คือ
1. การชมเชยหรือชื่นชมที่เหมาะสม
2. การติเพื่อก่อ
3. การแก้ไขความขัดแย้งในเชิงสร้างสรรค์

การชมเชยหรือชื่นชม
            คนส่วนใหญ่ไม่ว่าจะอยู่ในครอบคัวหรืออยู่ในสังคมภายนอกครอบครัว มักจะไม่ค่อยชื่นชมหรือชมเชยกัน ในหลายครอบคัวพ่อแม่มีความเชื่อว่าถ้าชมลูกบ่อย ๆ เด็กจะเหลิง อาจกลายเป็นคนไม่ดีได้ ทำให้พ่อแม่ไม่ชมเมื่อลูกกระทำสิ่งที่ดีหรือมีพฤติกรรมในลักษณะที่เป็นสิ่งที่พ่อแม่ต้องการหรือทำให้เด็กขาดกำลังใจ ขาดน้ำหล่อเลี้ยงจิตใจ การติดต่อสื่อสารที่ตรงและได้ผลดีมากก็คือคำพูด ซึ่งจะดีกว่าภาษากายหรือการแสดงออกแล้วให้อีกฝ่ายหนึ่งเดาใจหรือเข้าใจได้เอง

คนเราโดยทั่วไปต้องการคำชมเชย โดยการชมเชยที่จะสร้างเสริมสัมพันธภาพให้ดีควรมีลักษณะดังนี้
- ชมพฤติกรรมที่เพิ่งเกิดขึ้นใหม่ ๆ
 - การชมความเน้นที่พฤติกรรมที่ทำได้ดี และชมทีละ 1 พฤติกรรม
 - บอกความรู้สึกของเราต่อพฤติกรรมนั้นอย่างจริงใจ
 - ชมเฉพาะสิ่งที่ควรชม
 - ไม่ชมมากเกินกว่าความเป็นจริง
ตัวอย่าง เช่น
            ลูกหรือพ่อ บอกกับแม่ว่า “วันนี้ แม่ทำกับข้าวอร่อยมาก ทำให้รับประทานอาหารได้มากและรู้สึกมีความสุข และภูมิใจที่มีคุณแม่ทำกับเข้าวอร่อย” แม่บอกับลูกว่า “วันนี้ แม่รู้สึกภูมิใจที่ลูกช่วยล้างชามในตอนเย็นได้สะอาดเรียบร้อยดีมาก โดยที่แม่ไม่ต้องเรียกให้ทำ”การติเพื่อก่อ
คนส่วนใหญ่ ไม่ชอบฟังคำติ การติติงที่ไม่เหมาะสมมักจะทำให้เกิดผลเสียหายตามมา เช่น เกิดการทะเลาะกันได้ แต่การติในเชิงสร้างสรรค์ก็มี

ประโยชน์ และสามารถเสริมสร้างสัมพันธภาพที่ดีได้ การติในเชิงสร้างสรรค์ ควรมีลักษณะดังนี้
 - ต้องแน่ใจว่า เขาสนใจที่จะรับฟังคำติ และพร้อมที่จะรับฟัง
 - เรื่องที่จะติ ต้องเป็นเรื่องที่เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อเร็ว ๆ นี้ ไม่ใช่เกิดขึ้นเมื่อนานมาแล้ว
 - สิ่งที่จะติ ต้องเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้
 - พูดถึงพฤติกรรมที่ติให้ชัดเจน เป็นรูปธรรม
 - บอกทางแก้ไขไว้ด้วย เช่น ควรทำอย่างไรให้ดีขึ้น
 - รักษาหน้าของผู้รับคำติเสมอ เช่น ไม่สมควรติต่อหน้าคนอื่น
 - เลือกเวลาและจังหวะที่เหมาะสม เช่น ผู้รับคำติมีอารมณ์สงบหรือแจ่มใส ไม่ติในช่วงที่มีอารมณ์โกรธ
ตัวอย่าง เช่น
            พ่อหรือแม่ติลูกวัยรุ่นในขณะที่ลูกมีอารมณ์สงบ พร้อมที่จะรับฟังว่าลูกพูดคุยโทรศัพท์กับเพื่อนนานวันละ 3 ชั่วโมงในช่วง 2-3 วันที่ผ่านมานี้ เป็นการกระทำที่พ่อแม่ไม่เห็นด้วย ควรปรับลดเวลาการคุยลงให้เหลือวันละ ½ -1 ชั่วโมง เพื่อที่จะได้มีเวลาทำการบ้าน อ่านหนังสือหรือนอนหลับพักผ่อนได้เพียงพอ

ตัวอย่างการสนทนา
            แม่บอกกับลูกว่า “วันนี้ลูกคุยโทรศัพท์กับเพื่อนมานาน 2 ชั่วโมงแล้ว แม่คิดว่าลูกควรหยุดคุยโทรศัพท์ได้แล้ว และหันมาทำการบ้าน อ่านหนังสือ แล้วเข้านอน จะดีกว่าที่เป็นอยู่นี้”
การแก้ไขความขัดแย้งในเชิงสร้างสรรค์ ควรเป็นไปในลักษณะดังต่อไปนี้
 - แสดงความปรารถนาอย่างแน่วแน่ที่จะร่วมกันรักษาความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันไว้
 - มุ่งมั่นเชิงสร้างสรรค์ เป็นไปในทางการปรึกษากัน
 - ให้ความสำคัญ และตั้งใจฟังความคิดเห็นของอีกฝ่ายหนึ่ง
 - แสดงความคิดเห็นของเราให้ชัดเจนและสื่อสารให้อีกฝ่ายหนึ่งได้รับทราบ
 - ไม่ถือว่าการยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่นเป็นเรื่องแพ้หรือเป็นเรื่องที่เสียหาย
 - ยอมรับฟังความคิดเห็นของกันและกัน
 - หลีกเลี่ยงการใช้อารมณ์ ขู่ คุกคาม ดื้อรั้น
 - ช่วยกันเลือกหาทางออกที่ยอมรับได้ทั้ง 2 ฝ่าย
ตัวอย่าง การแก้ไขความขัดแย้งระหว่างคู่สมรส
            คู่สมรสทั้ง 2 คนจะต้องเปิดใจรับฟังกันก่อนโดยการพูดทีละคน และรับฟังกันโดยพูดให้จบประโยคหรือจบประเด็นทีละคน และรับฟังให้เข้าใจว่าอีกคนตั้งใจจะสื่ออะไรให้ทราบ ถ้าฝ่ายหนึ่งพูดแทรกในขณะที่อีกคนพูดไม่จบประเด็น ก็จะทำให้สื่อสารกันไม่ได้ ถ้าคนหนึ่งหรือทั้ง 2 คน โกรธ โมโห ข่มขู่ ก็จะยิ่งทำให้ไม่สามารถแก้ไขความขัดแย้งได้ ดังนั้นจึงต้องหลีกเลี่ยงการใช้อารมณ์ พยายามพูดคุยกันด้วยอารมณ์ที่สงบ และตั้งใจฟังความคิดเห็นของอีกฝ่ายหนึ่ง ในท้ายที่สุดจึงช่วยกันเลือกหรือตัดสินใจมองหาทางออกที่ทั้งคู่ยอมรับได้
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์